«يادداشت وارده: ريشه‌هاي وضع موجود» |
فرستنده Leila_Manzari در تاريخ
21 ژانويه 2023 ساعت 12:37 قبل ازظهر
محل اقامت: Masjed Soleiman, Iran تاريخ عضويت: 01 مارس 2023 تعداد ارساليها:
۱۳۴
 مشخصات  جستجو
سايت
 نقل قول
|
«یادداشت وارده: ریشه‌های وضع موجود»
✍️ نویسنده‌ی میهمان: ایمان آقایاری
کانال «مجمع دیوانگان»
«بسیار بی خردانه است که میراث اندوه بار چهل سال گذشته را چیزی بیگانه یا میراثی از خویشاوند دور ببینیم؛ درست برعکس، ما باید این میراث را به عنوان چیزی که خود بر سر خود آورده‌ایم بپذیریم. اگر آن را به این شکل بپذیریم، در خواهیم یافت که وظیفه‌ی همه‌ی ما و فقط ماست که کاری برای حل مشکل بکنیم». (خطابه سال نو - واسلاو هاول)
اشتباه نکنید، نقل قول بالا از مقوله‌ی مردم خودشان مقصرند نیست. اما تاکید بر این مهم دارد که نمی‌توانیم غیر مسوولانه کشورهای خارجی یا گروهی خاص را مسبب همه‌ی بلایای تاریخمان بدانیم. باید حقیقت را با همه‌ی تلخی‌اش پذیرفت. آنچه بر ما رفت و می‌رود محصول مجموعه‌ای از ایده ها و کنش‌های نسنجیده‌ای است که پیشینیانمان داشته‌اند؛ آن هم عموما از سرِ خیرخواهیِ ساده لوحانه.
ارنست کاسیرر در تفسیری درخشان، خروج از جهان اسطوره‌ای و ورود به عرصه عقلانیت را با بهره‌گیری از اسطوره‌ای بابلی شرح می‌دهد. نتیجه‌ای که از آن بحث می‌گیرد این است که اسطوره‌ها از دنیای ما نرفته‌اند، بلکه قدرتشان "به دست نیروهای فراتر مهار شده. مادام که این قدرت‌ها _ قدرت‌های اخلاقی، فکری، هنری _ تمام توان خود را دارند، افسانه رام و فرمانبردار است. اما همین که این قدرت‌ها سستی گرفتند، هیولا بار دیگر پدیدار می‌شود». (افسانه دولت)
زمانی که نیروهای فکری، اخلاقی، هنری که کاسیرر پاسبان فرهنگ و تمدن می‌شناسد، توسط نمایندگانشان در مسیر آرزوهای واهی در پای نیروهای اسطوره‌ای ذبح می‌شوند، نیز چنین لحظه‌ای خلق می‌شود. قهر و (به تعبیر آرنت) «بیزاری عقیدتی» نسبت به واقعیت، آوار آن واقعیات را بر سر بازندگانِ بازیِ قدرت، در همان ابتدای کار و هم در ادامه بر سرِ مردمان می‌بارد.
به روزگارِ پیش از انقلاب ۵۷ که می‌نگریم، می‌بینیم، بابِ گفتن و نوشتن از بلایِ غرب و مدرنیته‌ی غربی را تعدادی از روشنفکران با پس زدن تحفه‌ی فرنگ و تلاش برای احضار روحِ قومی، گشودند. «غرب زدگیِ» آل احمد، «آسیا در برابر غربِ» شایگان، «آنچه خود داشتِ» احسان نراقی، سخنانِ مبهم احمد فردید، با همه‌ی تفاوت‌هایشان، تجلیاتِ هویت‌جویی در مقابل غرب بودند.
کسانی نیز با دغدغه‌های کاملا دینی به این آوردگاه وارد می‌شدند؛ از تلاش برای توضیح و توجیهِ قوانینِ علومِ طبیعی با بهره‌گیری از آیات و احادیث و بالعکس گرفته، تا تحلیلِ اجتماع، اقتصاد، تاریخ و صدورِ نسخه‌های انقلابی، بر حسبِ همان آیات و روایات، محصولِ کارِ ایشان است. بنابر روایت‌هایی در سالیان منتهی به انقلاب ۵۷، استفاده از حجاب اسلامی توسط دختران دانشجو (احتمالا جهتِ معارضه با رژیم) قوّت می‌گیرد. بخشی از این دانشجویان، بی‌شک تحت تاثیر دیدگاه‌های مروجِ اسلام سیاسی بودند، که توسط روشنفکرانی چون شریعتی بیان می‌شد.
روشنفکران و احزاب چپ نیز عموما، در تحلیل نهایی حکومت شاه را دست نشانده و عامل امپریالیسم می‌شناختند و از این دریچه، نوک پیکان انتقادهایشان همواره به سمت غرب بود. اصطلاحاتی چون سرمایه داری، آزادی‌های بورژوایی و دموکراسیِ صوری نیز به مثابه‌ی فحش‌هایی بودند که تلاش می‌شد تا به همراه سلطنت به «زباله‌دانِ تاریخ» افکنده شوند.
آنطور که از مرور آثار هنریِ مربوط به آن دوران در می‌یابیم، قرار گرفتن در مسیر توسعه، بخشی از هنرمندان آوانگارد را به هراس افکنده بود و آنان در مخالفت با این وجه، مضامینِ نقادانه نسبت به ماشینیسم و الیناسیون را در متن آثارشان می‌پروراندند. همچنین از طریق به کارگیریِ مولفه‌هایِ سنتی و بومی، به مقابله با عوارض این توسعه‌ی _ به زعم آنان _ غرب گرایانه می‌رفتند. این احساس هویت باختگی در میان تندبادِ حوادث نیز به آن مایه‌ی رومانتی‌سیسمِ شرقی و مذهبی و قومی افزوده شد.
عناصرِ غرب ستیزی، حمله به مظاهرِ تمدن مدرن، بازگشت به خویشتن و امثالهم در جامعه‌ای با صبغه‌ی دینی که در آستانه‌ی تحولات مدرن بود، بالاخره نمایندگان خود را یافت؛ اما نه در میان بانیانش. با سرنگونیِ حکومت شاه، مادی‌ترین یا جسمانی‌ترین مسائل کشور به دست روحانیان افتاد. آخوندهای حاکم، گام به گام تمامی قلمروها را تصرف، مخالفین را معدوم و یا سرکوب کردند، آزادی‌های اجتماعی و فردی را از میان بردند. حجاب برای زنان اجباری شد، کراوات برای مردان ممنوع؛ تا از این طریق سلبِ مالکیتِ افراد بر بدنشان نیز اعلام شود.
صد البته اکثر قریب به اتفاق روشنفکرانی که آتشِ انقلاب را روشن کردند، در زندگی روزمره و عاداتشان نسبتی با آخوندها نداشتند، اما بی ملاحظگی در افروختن آن آتش، دامان آنان را نیز سوزاند و انقلاب همچون کرونوس آنان را بلعید. تصورات واهی از آزادی، به کابوسی از اختناق ختم شد که بیش از چهار دهه آرامش را از چشمانِ ده‌ها میلیون انسان ربوده است.
کانال «مجمع دیوانگان»
@DivaneSara
اینستاگرام «مجمع دیوانگان»
.
لیلا منظری، روانکاو
|
|
برای ارسال پاسخ به اين مورد بايد
وارد شويد
برای استفاده از تالار گفتمان بايد عضو شويد
|
|
|
|
| |
|
جستجو
|
![[ Yahoo! News Search ]](https://us.yimg.com/i/yahootogo/ytg_news.gif)
|
